efikasnosti i efektivnosti u pružanju usluga građanima i različitim interesnim grupama. Međunarodna međuopštinska saradnja ograničena je samo na administrativni i tehnički aspekat.

Međunarodne prakse govore o neograničenim pravima međunarodne saradnje opština u nadležnostima propisanim zakonom. Zakon daje pravo opštinama da obrazuju asocijaciju opština za zaštitu i promovisanje njihovih zajedničkih interesa. Asocijacije opština nemaju pravo da obavljaju nikakav vid vlasti. Asocijacija stvara okruženje i gradi svoje kapacitete da pomogne opštinama da svoje nadležnosti obave na profesionalan način.

Na osnovu Zakona br. 04/L-010 o međuopštinskoj saradnji, opštine imaju pravo da sarađuju kako bi realizovale svoje zajedničke ciljeve i interese u vezi sa obavljanjem svojim sopstvenih i proširenih nadležnosti. 

Međuopštinska saradnja se zasniva na slobodnoj volji opština da uspostave odnos saradnje, podelom uloga i opštinskih resursa za potrebe saradnje.  Međuopštinska saradnja veoma je važna za pružanje efikasnih usluga koje podižu nivo kvaliteta života građana i kolektivno blagostanje.

Postoje dva oblika međuopštinske saradnje:

1. Međuopštinska saradnja između opština u istoj državi
2. Međunarodna međuopštinska saradnja, između opština iz različitih država

Ovakav vid saradnje može poprimiti oblik zajedničkog pružanja usluga kao što su vodosnabdevanje, odnošenje otpada i javni prevoz, zajednička administracija, kupoprodaja usluga, zajednički razvojni planovi i zajedničko finansiranje i sveobuhvatne investicije.

Ovakvi vidovi saradnje su veoma korisni za opštine, usled njihove međusobne razmene informacija i iskustava. Štaviše, pružanje usluga može biti efikasnije i profesionalnije, imajući u vidu zajedničko tržište. Ovakvi vidovi saradnje obezbeđuju veći rast, razvoj i mogućnost. Istovremeno, ovakva saradnja omogućuje opštinama da smanje svoje troškove i pruža im veće mogućnosti da usvoje subvencije za ulaganja u turističke mogućnosti, zdravlje, usluge rekreacije i privredne subjekte.

Kako se ostvaruje domaća međuopštinska saradnja?

Domaća međuopštinska saradnja podrazumeva sve odnose uspostavljene između dve ili više opština u Republici Kosovo, na osnovu sporazuma o obavljanju sopstvenih i proširenih nadležnosti, zarad realizacije zajedničkih ciljeva i interesa u oblasti javnih komunalnih usluga i lokalnog razvoja.

Proces međuopštinske saradnje pokreće se podnošenjem pisanog podneska od strane predsednika opštine, 1/3 odbornika i najmanje 5% građana opštine sa pravom glasa.

Ova inicijativa za saradnju treba da navede cilj saradnje, nadležnosti u vezi sa saradnjom, opštine uključene u saradnju, vid saradnje, očekivane koristi, moguće finansijske implikacije ove saradnje kao i druga pitanja od važnosti za pokretanje međuopštinske saradnje. Veoma je važno znati da opštine ne mogu prenositi ni na jednu opštinu ili asocijaciju mogućnost obavljanja svojih nadležnosti ili dozvoliti istoj obavljanje bilo kakvih ovlašćenja odlučivanja, izvršne ili administrativne prirode, na teritoriji Republike Kosovo, a svaki vid saradnje koji bude uspostavljen ne može podrazumevati obavljanje horizontalnih i nadležnosti vlade na centralnom nivou.

Procedura pokretanja inicijative za saradnju:

Vidovi saradnje

Kosovske opštine na osnovu Zakona o međuopštinskoj saradnji mogu ostvarivati sledeće vidove saradnje:

• Obrazovanje zajedničkih radnih grupa i komisija privremene ili stalne prirode za razmatranje određenih pitanja, koja potpadaju pod njihove nadležnosti. Odgovornosti, dužnosti i obaveze ovih grupa/komisija uređene su na osnovu sporazuma kojima su formirane.
• Obrazovanje zajedničkih administrativnih organa koji će obavljati svoje nadležnosti propisane Zakonom o lokalnoj samoupravi, na osnovu sporazuma kojima su formirane.
• Osnivanje zajedničkih javnih preduzeća koja pružaju lokalne javne usluge u skladu sa Zakonom o javnim preduzećima
• Obrazovanje zajedničkih javnih institucija sa ciljem da obavljaju određene aktivnosti od javnog interesa i lokalne važnosti u sledećim oblastima; obrazovanje, kultura, zdravstvo, socijalna zaštita i druge oblasti koje potpadaju pod sopstvene nadležnosti opština.
• Međuopštinska saradnja posredstvom javno-privatnog partnerstva sa ciljem da se realizuju projekti od opštinske važnosti, predviđeni odnosnim zakonom o javno-privatnom partnerstvu.

Primeri saradnje između opština na Kosovu

Opština Podujevo sarađivala je u oblasti urbanizma, time što su službenici iz Podujeva održavali učestale sastanke i telefonske konsultacije sa svojim kolegama iz Opštine Priština. Štaviše, sistem vodosnabdevanja Opštine Priština nalazi se na teritoriji Opštine Podujevo, koja održava okolinu i park u njegovoj okolini, pri čemu nema pravo da upravlja ovim vodenim resursom.

Važna i zajednička pitanja jesu voda i upravljanje čvrstim otpadom kao što su vodovod u Batlavi, deponija smeća u Dumnici i pitanje čišćenja i održavanja regionalnih puteva.

Opština Obilić ostvaruje različite vidove saradnje sa svim susednim opštinama. Prvobitno, ova opština ostvaruje međuopštinsku saradnju sa opštinom Vučitrn i selima Breznica, Plemetin i Prilužje, kada govorimo o vodosnabdevanju.

Pitanje otpada i čistoće odvojeno je od svih opština u okolini, ali se deponija (selo Miraš) koristi od opština Priština, Podujevo, Glogovac, Kosovo Polje i Lipljan. Deponija se nalazi u Mirašu.

Glavna saradnja odvija se sa Opštinama Priština i Podujevo oko puta Obilić-Breznica-Podujevo, time što je svaka opština uložila svoja sredstva u ovu zajedničku aktivnost. Konkretno, najkompleksniji vid saradnje odvija se između opština Obilić i Priština, usled razvoja prestonice ka katastarskoj teritoriji ove opštine. Postoje mogućnosti saradnje između ovih opština, sa fokusom na pitanjima od nacionalnog interesa, kao što su termocentrale i drugi projekti koji su veoma važni za privredu Obilića i Prištine.

Međunarodna međuopštinska saradnja odnosi se na sporazume o saradnji opština Republike Kosovo sa drugim opštinama ili institucijama lokalne samouprave van Republike Kosovo, za potrebe bratimljenja gradova ili drugih vidova saradnje u okviru sopstvenih i proširenih nadležnosti opština. Ovi vidovi saradnje mogu biti administrativne i tehničke prirode, uređeni u skladu sa uputstvima ministarstva odgovornog za lokalnu samoupravu i propisima na snazi. Veoma je važno znati da opštine ne mogu dodeliti jednoj stranoj opštini ili javnom organu mogućnost obavljanja svojih nadležnosti ili istoj dozvoliti obavljanje bilo kakvih ovlašćenja odlučivanja, izvršnih i administrativnih, na teritoriji Republike Kosovo, a svaki vid saradnje koji bude uspostavljen ne može podrazumevati obavljanje horizontalnih i nadležnosti vlade na centralnom nivou.

Opština Prizren, zapravo je uspešna priča međunarodne međuopštinske saradnje između Opštine Prizren i Opštine Uzunkopru u Turskoj. Bratimljenje gradova Prizren i Uzunkopru primer je izgradnje zajedničke Evrope svih država, gradova i građana, Strategijom za Evropu 2020.

Opština Uzunkopru u Turskoj pružila je mogućnost i podršku u realizaciji plana obrazovanja studenata sa Kosova koji studiraju na Univerzitetu Trakias. Ova opština je iznela da ima poprilično veliki potencijal za razmenu iskustava i ekonomsku, kulturnu, obrazovnu saradnju, posebno sa opštinom Prizren.